ΒΑΡΗΚΟΙΑ

Βαρηκοία ονομάζουμε το αποτέλεσμα της αδυναμίας σύλληψης αλλά και επεξεργασίας του ήχου από τα οργανα της ακοής. Όποιος ασθενής  ακούει λιγότερο απο τον μέσο όρο ( δλδ εχει όριο ακοής χειρότερα απο 20 decibel σε μία ή περισσότερες συχνότητες) θεωρούμε οτι πάσχει από κάποιου βαθμού βαρηκοία. 

Η βαρηκοία ανάλογα με τη βαρύτητα της κατατάσσεται σε

  • Μικρού βαθμού
  • Μεσαίου βαθμού
  • Μεγάλου βαθμού
  • Σοβαρού βαθμού
  • Κώφωση

ανάλογα με τα ευρήματα του ακοογράμματος. 

Ανάλογα με την εντόπιση του προβλήματος στην ακουστική οδό η βαρηκοία κατάσσεται σε 

  • Βαρηκοία αγωγιμότητας (παθήσεις έξω και μέσου ωτός)
  • Βαρηκοία νευροαισθητήρια (παθήσεις έσω ωτός, νευρικής ακουστικής οδού και κέντρου ακοής στον φλοιό του εγκεφάλου)
  • Βαρηκοία μικτου τύπου (συνδυασμός παθογενειών)

Η βαρηκοία μπορεί να εμφανίζεται με τη μορφή όχι μόνο αδυναμίας σύλληψης κάποιων ήχων αλλά και αδυναμία διάκρισης του ενός ήχου από τον άλλο (ακουστική νευροπάθεια) . Πολλές φορές η βαρηκοία μπορεί να συνοδεύεται απο βουητά που αντιστοιχούν στις συχνότητες που πάσχουν. 

Διάγνωση

Πως  ένας ασθενής ή το περιβάλλον του μπορεί να περιγράψει την βαρηκοία του? 

Θα πρέπει να απαντησει στις εξής ερωτήσεις : 

  1. Παρατηρείται στο ένα ή και στα δύο αυτιά?
  2. Αν ναι, είναι συμμετρικά επηρεασμένη ή ενα αυτί είναι ακούει χειρότερα?
  3. Είναι προοδευτική ή ξαφνική?
  4. Ειναι εκ γενετής ή επίκτητη?
  5. Ειναι σταθερή σε βαρύτητα ή έχει διακυμάνσεις?
  6. Εαν προκειται για παιδί, εμφανίστηκε πριν ή μετά την ομιλία?

Τα αίτια της βαρηκοίας ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης είναι (πηγή WHO)

Προγεννητικά 

  • Κληρονομική βαρηκοία, γενετικά σύνδρομα
  • Ιογενείς λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της κύησης, κυρίως κυτταρομεγαλοιός και ερυθρά

Περιγεννητικά

  • Περιγεννητική ασφυξία
  • Σοβαρός νεογνικός ίκτερος
  • Χαμηλό βάρος γέννησης

Παιδική και Εφηβική ηλικία

  • Επαναλαμβόμενη μέση πυώδης ωτίτιδα
  • Επιμένουσα συλλογή υγρού (χρόνια ορώδης μέση ωτίτιδα)
  • Μηνιγγίτιδα

Ενήλικες

  • Χρόνιες νόσοι (πχ αυτοάνοσα)
  • Ωτοσκλήρυνση 
  • Πρεσβυακουσία
  • Κάπνισμα
  • Αιφνίδια ιδιοπαθής νευροαισθητήρια βαρηκοία

Διάφορες αιτίες κατά τη διάρκεια της ζωής όπως

  • Ωτοτοξικά φάρμακα/περιβάλλον (χημικά)
  • Ιογενείς λοιμώξεις και άλλες οξείες και χρόνιες  νόσοι του αυτιού (πχ τυμπανική διάτρηση)
  • Βύσμα κυψελίδας (κερί)
  • Έκθεση σε θόρυβο/κροτο
  • Τραύματα κεφαλής
  • Καθυστερημένη εμφάνιση κληρονομικής βαρηκοίας

Γενικά μέτρα προφύλαξης και έγκαιρης διάγνωσης της βαρηκοίας σε οποιοδήποτε στάδιο είναι τα εξής

  • εμβολιασμοί έναντι λοιμώξεων 
  • ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή, καθως και ενημέρωση των κυοφορούντων γυναικών και νέων γονέων
  • προληπτικός έλεγχος ακοής νεογνών με ωτοακουστικές εκπομπες ή/και προκλητά δυναμικά στελέχους
  • Προληπτικός έλεγχος ακοής εργαζόμενων σε περιβάλλοντα με θόρυβο καθώς και λήψη προφυλακτικών μέτρων
  • Γενετική συμβουλευτική
  • Προσοχή στη λήψη ωτοτοξικών φαρμάκων
  • Υψηλή ευαισθητοποίηση και έγκαιρη διάγνωση παθήσεων που προκαλούν βαρηκοία

Με αφορμή τα παραπάνω ας δούμε πιο αναλυτικά τις πιο συνηθισμένες αιτίες βαρηκοίας που συναντούμε στην καθημερινή πρακτική.

Αιτία

ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΒΑΡΗΚΟΙΑΣ ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑΣ. 

Στις περιπτώσεις αυτές πάσχει κυρίως το σύστημα μεταφοράς του ήχου απο το περιβάλλον προς τον κοχλία του έως ωτός. Πρόκειται για βλάβες στον έξω ακουστικό πόρο, το τύμπανο καθως και τα περιεχόμενα του μέσου ωτός,

1.1 ΒΥΣΜΑ ΚΥΨΕΛΙΔΟΣ :. Η κυψελίδα (κερί) είναι μια φυσιολογική έκκριση των κυψελιδοποιών αδένων του δέρματος του έξω ακουστικού πόρου.. Το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου διαθέτει ένα μηχανισμό μεταφοράς της κυψελίδας από την περιοχή του τυμπάνου προς το εξωτερικό περιβάλλον. Ωστόσο, η ποσότητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κυψελίδας διαφέρουν από άτομο σε άτομο με αποτέλεσμα μερικοί ασθενείς να έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για δημιουργία βύσματος , δηλαδή μιας αμετακίνητης μάζας κυψελίδος που φράσσει τον πόρο. Το βύσμα αυτό εμποδίζει την είσοδο των ηχητικών κυμάτων στο αυτί και προκαλεί δυσφορία στον ασθενή. 

Παλαιότερα, ο καθαρισμός του βύσματος γινόταν με πλύσεις. Πλέον, χρησιμοποιούμε λεπτά εργαλεία, αναρρόφήσεις με λεπτό ρύγχος και ειδικό μικροσκόπιο για μεγαλύτερη ακρίβεια κινήσεων και λεπτομερή καθαρισμό. 

 

TIP: Σε πολλές περιπτώσεις συνιστάται πριν τον καθαρισμό η χρήση ειδικών σταγόνων ώστε η κυψελίδα να γίνει πιο μαλακή και να αναρροφηθεί ευκολότερα, μειώνοντας έτσι  την ταλαιπωρία του ασθενούς και επιτυγχάνοντας καλύτερο αποτέλεσμα! 

TIP: Αποφύγετε τη χρήση μπατονέτας στον έξω ακουστικό πόρο! Η μπατονέτα συμπιέζει την κυψελίδα στα τοιχώματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνει το βύσμα πιο σκληρό και να ερεθίζει περισσότερο το ευαίσθητο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου. Επίσης, με την μπατονέτα η κυψελίδα μετακινείται βαθύτερα προς το τύμπανο και γίνεται πιο δύσκολη και επώδυνη η εξαγωγή του από τον ΩΡΛ.

 

1.2 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΩΤΙΤΙΔΑ :

Η βαρηκοία ειναι ενα συμπτωμα που υπαρχει στην περιπτωση που συσσωρευται πυον, μυκύλλια ή οταν υπάρχει οίδημα του έξω ακουστικού πόρου. Η ακοή αποκαθίσταται άμεσα μετά την επιτυχή θεραπεία. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να καθαρίζεται καλά ο έξω ακουστικός πόρος με αναρρόφηση.

1.3 ΟΞΕΙΑ ΜΕΣΗ ΠΥΩΔΗΣ ΩΤΙΤΙΔΑ :

Η βαρηκοία οφείλεται σε καθήλωση του τυμπάνου και των ακουστικών οσταρίων λόγω της παρουσίας πύου στην κοιλότητα του μέσου ώτός. Για τη θεραπεία ανατρέξτε στη σελ…..Η αποκατάσταση της ακοής γίνεται πιο σταδιακά, και συμβαδίζει με την εκκένωση του πύου απο την κοιλότητα πίσω από το τύμπανο. Σοβαρή βαρηκοία μπορεί να υπάρξει και σε περίπτωση επιπλοκών πχ λαβυρινθίτιδας. 

1.4 ΟΡΩΔΗΣ ΜΕΣΗ ΩΤΙΤΙΔΑ :

Η διαφορά της ορώδους με την πυώδη μέση ωτίτιδα είναι η σύσταση του υγρού που καθηλώνει το σύστημα αγωγής του ήχου. Στην ορώδη μέση ωτίτιδα το υγρό είναι στείρο, δηλαδή δεν περιέχει μικρόβια.  Στους ενήλικες προκαλείται συχνότερα από παρατεταμένη απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας λόγω φλεγμονών ή μαζών στο ρινοφάρυγγα, ενω στα παιδιά απο τα λεγόμενα “κρεατάκια” (υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις). Η ορώδης ωτίτιδα μπορεί να μετατραπεί σε πυώδη όταν το υγρό αποικηθεί από  μικρόβια, πχ σε περιπτώσεις μικροβιακών λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού.

Εδώ η προσέγγιση αρχικά περικαλαμβάνει παρακολούθηση και χρήση ρινικών πλύσεων. Σε μερικές περιπτώσεις και ανάλογα με την πορεία, μπορεί να γίνει μια δοκιμαστική χορήγηση αντιβιοτικών. Ωστόσο όταν η κατάσταση αυτή μονιμοποιηθεί τότε το υγρό αυτό αποκτά σύσταση gel οπότε μιλάμε για το λεγόμενο glue ear. Εκεί η αντιμετώπιση της βαρηκοίας απαιτεί χειρουργική παροχέτευση, δηλαδή άδεισμα του gel της κοιλότητας με μια τομή στο τύμπανο και τοποθέτηση σωληνίσκου ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή. Στα παιδιά απαιτείται παράλληλα και αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων υπό γενική αναισθησία.

SOS!! Στους ενήλικες, σε κάθε περίπτωση ορώδους μέσης ωτίτιδας είναι ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ η διεξαγωγή ενδοσκόπησης με σκοπό τον αποκλεισμό όγκων στον ρινοφάρυγγα!!

1.5 ΜΟΝΙΜΗ ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΤΥΜΠΑΝΟΥ:  

Η μόνιμη διάτρηση του τυμπανικού υμένα είναι το κύριο χαρακτηριστικό της χρόνιας μέσης ωτίτιδας, δηλαδή μιας οριστικής και μη αναστρέψιμης  φλεγμονώδους κατάστασης του μέσου ωτός, η οποία έχει επιφέρει μόνιμες δομικές βλάβες στην περιοχή. Εδώ το κύριο σύμπτωμα είναι η βαρηκοία λόγω μόνιμου ελλείματος του τυμπάνου και διάβρωσης των οσταρίων, αλλά και χρονια έκκριση απο τον έξω ακουστικό πόρο λόγω της μετανάστευσης μικροβίων από το δερμα του έξω ακουστικού πόρου στο βλεννογόνο του μέσου ωτός. Ανάλογα με το σημείο της διάτρησης θα εξαρτηθεί η δημιουργία χολοστεατώματος δηλαδή η προσχώρηση δέρματος και χρόνιων φλεγμονωδών ιστών στο μέσο αυτί. Το χολοστεάτωμα είναι μια δυνητικά επικίνδυνη πάθηση διότι έχει την τάση να διαβρώνει το οστό και να δημιουργεί σοβαρές επιπλοκές από οργανα όπως ο λαβύρινθος , οι μηνιγγες και το εγκέφαλος. Χαρακτηριστικό του χολοστεατώματος είναι η χρόνια δύσοσμη έκκριση από τον έξω ακουστικό πόρο. Βασική εξέταση είναι η αξονική τομογραφία για την χαρτογράφηση του προβλήματος.

Σε περίπτωση λοιπον που υπάρχει μόνιμη τυμπανική διάτρηση θα πρέπει να εκτιμηθεί η βαρύτητα της βαρηκοίας, να  διαπιστωθεί αν υπάρχει χολοστεάτωμα και να προταθεί στον ασθενή ένα χειρουργείο ώστε να

  • αποκατασταθεί το τυμπανικό έλλειμμα με μόσχευμα για βελτίωση της ακοής και προστασία του μέσου ωτός. (τυμπανοπλαστική)
  • γινει ο καθαρισμός του χολοστεατωματος οπου υπάρχει (π.χ. Μαστοειδεκτομή)

TIP: Σε περιπτώσεις όπου το τύμπανο δεν είναι ακέραιο επιβάλλεται η αποφυγή εισόδου νερού στον έξω ακουστικό πόρο διότι υπάρχει κινδυνος να προκληθεί υποτροπιάζουσα χρόνια μέση πυώδης ωτίτιδα. Τέλος δεν είναι όλες οι ωτικές σταγόνες κατάλληλες για να εισέλθουν στην κοιλότητα του μέσου ωτός!

1.6 ΕΙΣΟΛΚΗ (ΕΙΣΡΟΦΗΣΗ) ΤΥΜΠΑΝΟΥ:

Αποτελεί μια υποκατηγορία της χρόνιας μέσης ωτίτιδας, με τη διαφορά οτι ενώ ο ασθενής παρουσιάζει βαρηκοία, ωστόσο λείπει η τυμπανική διάτρηση. Ο κίνδυνος ανάπτυξης χολοστεατώματος είναι και εδώ υπαρκτός λόγω του προς τα έσω εισροφημένου δέρματος της χαλαράς μοίρας του τυμπάνου. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει και εδώ τυμπανοπλαστική και απομάκρυνση του χολοστεατώματος εαν υπάρχει.

1.7 ΤΥΜΠΑΝΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ: 

Η τυμπανοσκληρυνση είναι μια μη αναστρέψιμη βλάβη κατά την οποία το τύμπανο χάνει την ελαστικότητά του. Η τυμπανοσκλήρυνση παρατηρείται σε ασθενείς που παρουσίαζαν στο παρελθόν πολλά περιστατικά οξείας μεσης πυώδους ωτίτιδας. Το τύμπανο χαρακτηριστικά χάνει το περλέ χρώμα του και γίνεται άσπρο, διότι συσσωρεύται ασβέστιο στην ινώδη στιβάδα του. Για την αποκατάσταση της ακοής προτείνεται τυμπανοπλαστική ή/και χρήση ακουστικών βαρηκοίας.

  1.8 2ΩΤΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ.

Ωτοσκλήρυνση ονομάζουμε την καθήλωση του συστήματος οσταρίων του μέσου ωτός, κυρίως του αναβολέα( το μικρότερο οστό του σώματος) επανω στο κοχλία. Η καθήλωση αυτή δεν επιτρέπει την μετάδοση των δονήσεων από το τύμπανο στα υγρά του έσω ωτός και έτσι προκαλείται προοδευτικά επιδεινούμενη βαρηκοία αγωγιμότητας ή μικτη. Το τύμπανο κατά κανόνα είναι φυσιολογικό.

Επιδημιολογικά, η ωτοσκλήρυνση αφορά κυρίως γυναίκες ασθενείς άνω των 40 ετών και ενω αρχικά εντοπίζεται σε ένα αυτί, συχνά μπορεί να εμφανιστεί αργότερα και στο άλλο. Εδω αξίζει να αναφέρουμε οτι η νόσος σχετίζεται με την ιλαρά και, για το λόγο αυτό, η γενίκευση του εμβολιασμού έναντι του ιού της ιλαράς προκάλεσε και την πτώση στον αριθμό των περιστατικών ωτοσκλήρυνσης. Τέλος, η ωτοσκλήρυνση έχει και κληρονομικό χαρακτήρα.

Διαγνωστικά απαιτείται ακοολογική μελέτη, τυμπανόγραμμα και ελεγχος του αντακλαστικού του αναβολέα.

Από τη στιγμή που τεθεί η διάγνωση, οι επιλογές που έχει ο ασθενής είναι ανάλογες της σοβαρότητας της βαρηκοίας και ποικίλουν απο χρήση ακουστικού έως χειρουργική αποκατάσταση από έμπειρο ωτοχειρουργό (αναβολοτομή). 

TIP: Η χορήγηση βιταμίνης D έχει συσχετισθεί με καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου.

  1. ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΒΑΡΗΚΟΙΑΣ ΝΕΥΡΟΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

Στις περιπτώσεις αυτές έχουμε βλάβες στα στοιχεία του έσω ωτός δηλαδή τον κοχλία (οργανο υποδοχης ηχων και μετατροπής τους σε ηλεκτρικο σήμα) και την αίθουσα με τους ημικύκλους σωλήνες (οργανα ισορροπίας). Επίσης οποιαδήποτε βλάβη του ακουστικού νεύρου έως τα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα της ακοής μπορεί να προκαλέσει βαρηκοία νευροαισθητηριακού τύπου. Για το λόγο αυτό σε κάποιες περιπτώσεις νευροαισθητηριας βαρηκοίας μπορεί να συνυπάρχει  ίλιγγος και βουητά . 

TIP Ως γενικό κανόνα έχουμε οτι κάθε φορά που διαπιστώνεται μονόπλευρη νευροαισθητήρια βαρηκοία με ή χωρίς εμβοές θα πρέπει να διενεργείται μελέτη της ακουστικής νευρικής οδού με μαγνητική τομογραφία (με σκιαγραφικό ) για τον αποκλεισμό όγκων πέριξ του ακουστικού νεύρου.

Ας δουμε τις πιο συνηθισμένες μορφές απώλειας ακοής νευροαισθητηριακού τύπου, με βάση πάντα την κλινική εμπειρία.

2.1 ΠΡΕΣΒΥΑΚΟΥΣΙΑ.

Ως πρεσβυακουσία ορίζουμε την συμμετρική φθορά της ακουστικής νευρικής οδού αρχης γενομένης από τον κοχλία έως τα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα της ακοής. Αφορά άτομα κυρίως της τρίτης ηλικίας αλλά είναι δυνατό να εμφανιστεί και σε νεότερους ασθενείς. 

Η πτώση στην ακοή ξεκινάει από τις υψηλές συχνότητες και όσο περνάνε τα χρόνια “συμπαρασύρει” τις μεσαίες και χαμηλές. Πολλές φορές το πρώτο σώμπτωμα είναι οι εμβοές. Ρόλο παίζει η κληρονομικότητα, η χρήση φαρμάκων και η γενικότερη κατάσταση του ασθενούς. Και εδώ πολύ σημαντική είναι η σωστή λήψη ιστορικού για προυπαρχουσες παθήσεις και συννοσηρότητα. Σκοπός του ΩΡΛ ιατρού είναι να καθησυχάσει τον ασθενή οτι πρόκειται για μια κατάσταση συμβατή με την ηλικία και αναλόγως τη σοβαρότητα να προτείνει τη χορήγηση ακουστικου βαρηκοίας. 

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί η σημασία της ακοής για τους γηραιότερους ασθενείς. Μελέτες έχουν δείξει συσχετισμό βαρηκοίας και άνοιας, αλλά και με ψυχολογικη – συναισθηματική επιβάρυνση των ασθενών. Η καλή ακοή βοηθά στη αντίληψη του χώρου αλλά και την καλή επικοινωνία, γεγονός που προάγει ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες. Δυστυχώς στη χώρα μας και ειδικά σε κλειστές κοινωνίες, η χρήση ακουστικού θεωρείται ακόμα ταμπού με αποτέλεσμα την  άνοδο της κατάθλιψης της γεροντικής ηλικίας και της άνοιας επί εδάφους μεγάλου βαθμού βαρηκοίας.

2.2 ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΑΙΦΝΙΔΙΑ ΝΕΥΡΟΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΒΑΡΗΚΟΙΑ:

 Αποτελεί μια “εν αιθρία” απότομη πτώση της ακοής, χωρίς να υπάρχει εμφανές αίτιο. Είναι μια κατάσταση που δυνητικά μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε άνθρωπο σε οποιαδήποτε στιγμή. Συνήθως προηγείται μια ίωση ανώτερου αναπνευστικού, άρση μεγάλου βάρους ή περίοδος παρατεταμένου stress. Κάποιες φορές οι ασθενείς ξυπνάνε το πρώι με αίσθημα πλήρωσης του ενός αυτιού (σπανιότερα να ειναι αμφοτερόπλευρα) , με έντονο βουητό και ενδεχομένως με ίλιγγο. 

TIP! Είναι πολύ σημαντικό κάθε ασθενής που παρουσιάζει απότομη πτώση στην ακοή να εξετάζεται εντός 24ωρου ώστε να έχει περισσότερες πιθανότητες για αποκατάσταση. Ο χρόνος προσέλευσης στον ΩΡΛ ιατρό είναι κεφαλαιώδους σημασίας!

Διάγνωση τίθεται με λήψη λεπτομερέστατου ιστορικού, μια πλήρη ΩΡΛ εξέταση, για αποκλεισμό άλλων νόσων που προκαλούν αιφνιδίως βαρηκοία, ακοοόγραμμα και τυμπανόγραμμα. Συνιστάται η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας σε όλες τις περιπτώσεις ΙΑΝΒ.

Σαν πιθανά αίτια ενοχοποιούνται κάποιοι ερπητοιοί αλλά και μικροέμφρακτα στην αιμάτωση του κοχλία ή της ακουστικής νευρικής οδού. Τις περισσότερες φορές όμως δεν απομονώνεται συγκεκριμένο αίτιο και ακολουθείται εμπειρικά θεραπεία με κορτιζόνη η οποία διαρκεί 10 -12 ημέρες, πάντα με σταδιακή μείωση της δόσης. Η τακτική παρακολούθηση με ακοόγραμμα είναι πολύ σημαντική για την αξιολόγηση της θεραπείας. 

Όσο πιο μεγάλη είναι η αρχική οξεία πτώση , τόσο πιο δυσχερής είναι η αποκατάσταση και δυσμενης η πρόγνωση. Σε ανθεκτικές περιπτώσεις ή σε παραμελημένα περιστατικά, είναι δυνατό να γίνει ενδοτυμπανική έγχυση κορτιζόνης για βέλτιστο αποτέλεσμα. Τέλος, ως ύστατο μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο θάλαμος υπερβαρικού οξυγόνου. Το πρώτο σύμπτωμα που υφίεται επί επιτυχούς θεραπείας είναι τα βουητά, τα οποία μειώνονται σε ένταση και ακολουθεί η βελτίωση της ακοής.

2.3 RAMSAY HUNT:

 Η βαρηκοία που παρατηρείται στο σύνδρομο Ramsay Hunt έχει και αυτή αιφνίδια έναρξη. Διαφοροποιείται όμως απο την ιδιοπαθή απώλεια ακοής με βάση τα υπόλοιπα κλινικά ευρήματα οπώς οι φυσαλίδες, η παράλυση του προσωπικού νέυρου και τα εξανθηματα στη στοματική κοιλότητα. Ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας είναι τα αντιιικά φάρμακα όπως η ακυκλοβίρη σε ψηλές δόσεις και η κορτιζόνη.

2.3 ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ –  ΒΑΡΗΚΟΙΑ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ: 

Το αυτί μας διαθέτει προστατευτικούς μηχανισμούς και αντανακλαστικά που προφυλάσσουν τα πολύ ευαίσθητα τριχωτά κύτταρα του κοχλία από δυνατούς θορύβους. Τα κύτταρα αυτά είναι κεφαλαιώδους σημασίας διότι είναι εκείνα που μετατρέπουν τις δονήσεις σε νευρικό ερέθισμα που καταλήγει στον ακουστικό φλοιό του εγκεφάλου. Δυστυχώς τα κύτταρα αυτά δεν αναγεννώνται και η βλάβες στις υποίες υπόκεινται είναι μόνιμες.  Ωστόσο η αντοχή των μηχανισμών αυτών δεν είναι ανεξάντλητη αλλά πεπερασμένη. Για το λόγο, αυτό όταν ο κοχλίας δέχεται μεγάλα ποσά ενέργειας απότομα  με τη μορφή δονήσεων  από το εξωτερικό περιβάλλον( π.χ. κρότος από πυροβόλο όπλο κοντά στο αυτί) τότε τα τριχωτά κύτταρα καταστρέφονται. Παρόμοιο αποτέλεσμα έχει και η παρατετάμενη επίδραση ενός δυνατού θορύβου ( βαριά μηχανήματα) για πολλές ώρες. Για παράδειγμα καθημερινή έκθεση σε θορύβους 80dB για 8 ώρες προκαλεί μόνιμη βαρηκοία. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχει και η κατάχρηση των ακουστικών για ακρόαση μουσικής σε μεγάλη ένταση.

Το πρώτο σύμπτωμα μετά από έκθεση σε δυνατό θόρυβο είναι κατά κανόνα ένα δυνατό βουητό που αντιστοιχεί στη λεγόμενη “παροδική πτώση ουδού ακοής” δηλαδή σε μια προσωρινή νευροαισθητήρια βαρηκοία περιορισμένου φάσματος συχνοτήτων. Έτσι εξηγείται το γιατί ενώ νιώθουμε ότι ακούμε, παρόλα αυτά έχουμε έντονο βουητό. Ανάλογα με την ένταση και διάρκεια του θορύβου, επέρχεται η αποκατάσταση της ακοής στα πρότερα επίπεδα, με ταυτόχρονη εξομάλυνση έως εξαφάνιση του βουητού. Προσοχή όμως! Ισχυροί ήχοι όπως πυροβολισμοί  ή παρατεταμένη έκθεση σε δυνατούς ήχουν μπορούν να προκαλέσουν “μόνιμη πτώση ουδού ακοής” δηλαδή μόνιμη βαρηκοία σε ορισμένο φάσμα συχνοτήτων και άρα σχεδόν μόνιμα βουητά και ενόχληση (ακουστικό τράυμα).

Η λήψη λεπτομερέστατου ιστορικού, ο έλεγχος για συνοσηρότητες (παθήσεις) που επηρεάζουν την γενική κατάσταση του έσω ωτός και φυσικά μια μελέτη της ακοής ακόμα και με ωτοακουστικές εκπομπές είναι απαραίτητα βήματα ώστε να τεθεί η διάγνωση ακουστικού τραύματος. Επειδή η βλάβη, αν και περιορισμένου φάσματος συχνοτήτων, είναι μόνιμη, προέχει η διαχείριση του ψυχολογικού στρες που μπορεί να προκαλούν τα βουητά, και, όπως θα αναλύσουμε σε προσεχές κεφάλαιο, την χορηγηση ειδικών ακουστικών για την ηχοκάλυψη των ενοχλητικών βουητών.

Προληπτικά,  πρέπει όλοι μας να προσέχουμε όταν η δουλειά μας ή το χόμπι μας εμπεριέχει ηψηλές εντάσεις θορύβου και να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα όταν δεν μπορούμε να αποφύγουμε την βλαπτική επίδραση των θορύβων. Η χρήση καλυπτρών (ωτοασπίδων) κρίνεται απαραίτητα στη βαριά βιομηχανία όπως και η μείωση της έντασης του θορύβου κατα τη διάρκεια της ψυχαγωγίας μας .

2.4 ΥΔΡΩΠΑΣ ΕΣΩ ΩΤΟΣ:

Η αύξηση της πίεσης των υγρών στον κοχλία(ενδόλεμφος) προκαλεί βαρηκοία χαμηλών συχνοτήτων,  βαρύτονο βουητό, ενώ όταν η αύξησητης πίεσης της ενδόλεμφου αφορά και τον οπίσθιο λαβύρινθο, δηλαδή το αισθητήριο της ισορροπίας, τότε παρατηρείται και ίλιγγος. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να σκεφτούμε τη νόσο Meniere (Βλεπε Ιλιγγο) Κύρια αίτια είναι οι ιογενείς λοιμώξεις, τα αυτοάνοσα νοσήματα, δομικές διαταραχές των καναλιών που εμπλέκονται στην κυκλοφορία της ενδόλεμφου, αλλά συνήθως δεν ανευρίσκεται σαφές αίτιο. Η βαρηκοία επανέρχεται με τη χορήγηση κορτιζόνης αλλά εφόσον το υποκείμενο αίτιο συνεχίζει να υφίσταται, μπορεί να υπάρχουν υποτροπές. Απεικονιστικά προτείνεται μαγνητική τομογραφια με σκιαγραφικο. Προληπτικά μπορεί να χορηγηθεί διουρητικό σε μικρή δόση. 

2.5 ΩΤΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ:

 Ως ωτοτοξικότητα ορίζουμε την βλάβη που προκαλούν ορισμένα φάρμακα, ως ανεπιθύμητη ενέργεια, στις δομές του ωτός, κυρίως του έσω ωτός. Ως αποτέλεσμα μπορεί να έχουμε βαρηκοία και βουητά όταν πλήττεται ο κοχλίας , και ίλιγγο όταν έχουμε βλάβη της αίθουσας (οργανο της ισορροπίας). Η επιβάρυνση μπορεί να είναι παροδική ή μόνιμη και η σοβαρότητα της κατάστασης εξαρτάται από τη δοσολογία του ωτοτοξικού φαρμάκου, την οδό χορήγησης( απο το στομα, ενδοφλεβια κλπ) , τη διάρκεια θεραπείας και τη συγχορήγηση άλλων φαρμακευτικών ουσιών.

Οι κατηγορίες φαρμάκων που έχουν μελετηθει περισσότερο όσο αφορά στην ωτοτοξικότητα είναι τα αντιβιοτικά ( κυρίως αμινογλυκοσίδες, μακρολίδες), ογκολογικά φάρμακα με βάση την πλατίνα, αντιυπερτασικά φάρμακα όπως διουρητικά της αγκύλης (φουροσεμίδη) και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα συμπεριλαμβανομενης της ασπιρίνης.

Για το λόγο αυτό επιβάλλεται, πριν από την έναρξη μιας μακροχρόνιας αγωγής με κάποιο από  τα φάρμακα που προαναφέραμε, η διενέργεια ακοογράμματος ώστε να υπάρχει μια εξέταση αναφοράς. Επίσης σε κάθε περίπτωση μακροχρόνιων εμβοων και επεισοδίων ιλίγγου, κρίνεται απαραίτητα η αναδρομή σε όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής.

2.6 ΚΟΧΛΙΑΚΗ ΩΤΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ:  Στην περίπτωση της κοχλιακής ωτοσκλήρυνσης, η βάση του κοχλία έχει αντικατασταθεί από οστίτη ιστό. Το σύστημα αγωγής του ήχου με τα οστάρια δεν έχει επηρεαστεί και για το λόγο αυτό διαπιστώνεται μόνο νευροαισθητήρια βαρηκοία. 

2.7 ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΝΩΜΑ: Το ακουστικό νευρίνωμα είναι ένας καλοήθης όγκος του ακουστικού νεύρου, το οποίο αποτελείται απο την ένωση του κοχλιακού νεύρου (μεταφέρει το ηχητικό ερέθισμα από τον κοχλία) και του αιθουσαίου νεύρου (μεταφέρει ερεθίσματα απο τον οπίσθιο λαβυρινθο). Η εμφάνιση του ακουστικού νευρινώματος αφορά στο 1:100000 του πληθυσμού. Το πρώτο συμπτώμα είναι συνήθως η μονόπλευρη νευροαισθητηριακού τύπου βαρηκοία με βουητό η οποία είναι προοδευτικά επιδεινούμενη. Ο ίλιγγος εμφανίζεται αργότερα, διότι η νεοπλασία εξελίσσεται πολύ αργά και ο αντιρροπιστικός μηχανισμός στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχει τη δυνατότητα προσαρμογής. Η εξέταση εκλογής για την ανίχνευση της νόσου είναι η μαγνητική τομογραφία με σκιαγραφικό και η ένδειξη τίθεται σε κάθε περίπτωση μονόπλευρης βαρηκοίας με βουητό εφόσον τηρούνται ορισμένα ακκογραφικά κριτήρια (διαφορά στην ακοή ανω των 15 dB σε τρεις διαδοχικές συχνότητες μεταξύ των δυο πλευρών) . Σε ασθενείς με νευρινωμάτωση τύπου 2, το ακουστικό νευρίνωμα εμφανίζεται αμφοτερόπλευρα και αφορά το 5% των περιστατικών.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική εφόσον ο όγκος έχει αυξημενο μεγεθος κατά τη διάγνωση ή έχει σημάδια ταχείας αυξησης. Όταν ο όγκος ειναι μικρος σε μεγεθος και δείχνει να αναπτύσσεται αργά τότε η προτιμώμενη προσέγγιση είναι η παρακολούθηση. Σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την προσέγγιση του ακουστικού νευρινώματος παίζει και η ηλικία, αφού τείνει να αναπτύσσεται με βραδύτερο ρυθμό στα άτομα της τρίτης ηλικίας σε σχέση με τους νεότερους ασθενείς.